Św. Jadwiga wciąż fascynuje…
Od jej śmierci upłynęły w tym roku 774 lata,
a ona wciąż nas inspiruje i motywuje.
KS. BOGDAN GIEMZA SDS
Trzebnica
Katedra pw. św. Jadwigi Śląskiej
na Bebelplatz w Berlinie
WIKIMEDIA COMMONS, CC BY 3.0
Ogłoszony w metropolii wrocławskiej Rok Jadwiżański (2016–2017) nawiązuje do 750. rocznicy kanonizacji Jadwigi Śląskiej. Aktu zaliczenia naszej Patronki w poczet świętych Kościoła dokonał papież Klemens IV 26 marca 1267 r. w kościele dominikanów w Viterbo (Włochy). Od jej śmierci upłynęły w tym roku 774 lata.
Zadziwiający i zarazem fascynujący jest fakt, że mimo tak dużej odległości czasowej postać św. Jadwigi, jej sposób życia jako kobiety, matki i żony, władczyni i wiernej Kościoła wciąż inspiruje i motywuje.
I to nie tylko na dolnośląskiej ziemi, z którą szczególnie była związana przez fakt zamieszkania i władania nią wraz z mężem Henrykiem Brodatym, ale także poza granicami Polski.
Walter Nigg, znakomity biograf św. Jadwigi Śląskiej, napisał, że święci, tak jak poeci, malarze i muzycy, należą „do najbardziej znaczących ludzi danego kraju; oni współtworzą rdzeń narodu i odzwierciedlają obraz jego wnętrza”.
I dalej stwierdza, że chociaż święci mają swoją ziemską ojczyznę, to jednak nie powinni być widziani jedynie w kategoriach nacjonalnych. Nie należą oni do jednego tylko narodu, ale są własnością całego chrześcijaństwa.
Zwróćmy pokrótce uwagę na niektóre tylko przejawy aktualności przesłania św. Jadwigi Śląskiej. Należy mieć przy tym na uwadze, że w Polsce jest również żywy kult św. Jadwigi Królowej z Krakowa.
Patronka diecezji i parafii
Zwyczaj obierania świętych jako patronów ma w Kościele bardzo długą tradycję, bo sięga czasów starożytności.
Zwykle patronami danego terytorium czy społeczności zostawali święci, którzy za życia mieli z nim jakieś związki, bądź też wybierano ich jako wzór do naśladowania.
Figura św. Jadwigi Śląskiej
w bazylice św. Jerzego w Ziębicach
(XIX wiek)
KS. STANISŁAW WRÓBLEWSKI
Św. Jadwiga Śląska jest patronką archidiecezji wrocławskiej, patronką diecezji w Görlitz (Niemcy) i ostrawsko-opawskiej w Czechach. Jest również współpatronką kilku diecezji w Polsce, m.in. katowickiej, legnickiej, opolskiej.
Na przestrzeni prawie ośmiu wieków została obrana patronką 109 parafii w 28 diecezjach w Polsce, z czego najwięcej jest w diecezji opolskiej – 18 (stan na dzień 30 maja 2016 r. według przeszukiwania w Internecie).
W metropolii wrocławskiej patronuje 27 parafiom (11 w diecezji legnickiej, 10 w archidiecezji wrocławskiej i 6 w diecezji świdnickiej).
Ks. prof. Antoni Kiełbasa, wybitny znawca życia i kultu św. Jadwigi, przygotowując na 1000-lecie archidiecezji wrocławskiej wystawę „Kościoły pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej na świecie”, zdobył aż 296 adresów kościołów i kaplic pod jej wezwaniem z całego świata. W katalogu wystawy podaje on, że w Polsce istnieje 181 miejsc kultu Świętej, w Niemczech 52, w USA 35, w Czechach 10, w Brazylii 9, w Kanadzie 4, w Rosji 2, na Ukrainie 2, we Francji jedno. Ks. Kiełbasa wskazał też na trzy drogi rozwoju kultu św. Jadwigi. Najwcześniej rozwinął się on tu, gdzie Święta żyła, zmarła i gdzie znajduje się jej grób. Do Ameryki kult ten przeszczepili polscy emigranci na przełomie XIX i XX w. Natomiast trzecia droga rozwinęła się w Niemczech – tam swoją Patronkę zanieśli byli mieszkańcy Śląska po 1945 r.
Należy przy tej sposobności wspomnieć o inicjatywie kustoszów Międzynarodowego Sanktuarium św. Jadwigi Śląskiej w Trzebnicy (salwatorianów), jaką była pierwsza ogólnopolska pielgrzymka do Trzebnicy z parafii, którym ona patronuje. Pielgrzymka odbyła się 18 czerwca 2016 r. Planowane jest cykliczne organizowanie takich spotkań jadwiżańskich.
Patronka szkół i miejscowości
O tym, że św. Jadwiga wciąż fascynuje, przekonuje fakt, że w ostatnich latach jest wybierana w Polsce jako patronka szkół i miejscowości. Patronuje 16 szkołom i przedszkolom. Na uwagę i uznanie zasługują wysiłki nauczycieli i wychowawców z poszczególnych szkół, którzy dla przybliżenia uczniom osoby Patronki organizują w szkołach różne konkursy dotyczące jej życia i działalności oraz wycieczki szkolne do grobu św. Jadwigi w sanktuarium w Trzebnicy.
Interesująco brzmią uzasadnienia motywów, dla których wybrano patronat św. Jadwigi. Na stronie internetowej Gimnazjum nr 9 im. św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu czytamy m.in.: „Pomimo że żyła na przełomie XII i XIII w., może być inspiracją dla ludzi żyjących współcześnie jako kobieta spełniona w każdej dziedzinie życia, a także człowiek wykształcony i niebywale pomocny. Pochodziła z Bawarii, zwana była jednak Śląską jako żona księcia Henryka Brodatego. Była dobrze wykształcona, słynęła z rozwagi i dobroci. Jej działania na rzecz ubogich oraz fundacje kościelne są legendarne. […] Jadwiga Śląska może być wzorem zachowań, myśli i czynów dla młodego człowieka XXI wieku”.
Z kolei na stronie Zespołu Szkół im. św. Jadwigi Śląskiej we Wleniu po krótkiej prezentacji sylwetki Patronki czytamy: „Bardzo dziś brakuje takich osób jak św. Jadwiga, gdyby wszyscy zechcieli ją naśladować, świat na pewno byłby lepszy… Właśnie dlatego Święta Jadwiga została świętą i patronką naszej szkoły”.
Ostatnie lata przyniosły nowy sposób patronatu św. Jadwigi. Po wypełnieniu odpowiednich procedur została ogłoszona patronką kilku miast w Polsce: Dębicy w Małopolsce (2008), Nowogrodźca i Trzebnicy na Dolnym Śląsku (2010). W 2016 r. rada miejska we Wleniu na Dolnym Śląsku również podjęła stosowną uchwałę o obraniu św. Jadwigi jako patronki tej miejscowości i aktualnie sprawa jest w toku na szczeblu kościelnym.
Bp Wiktor Skworc, ówczesny ordynariusz diecezji tarnowskiej, w liście do mieszkańców Dębicy z 13 grudnia 2008 r. napisał m.in.: „Decyzja Stolicy Apostolskiej o nadaniu miastu Dębica patronki przed Bogiem – jest zarazem wezwaniem i zadaniem. […] Niech świadectwo życia św. Jadwigi Śląskiej będzie drogowskazem dla małżonków i rodziców, dla rządzących, dla wiernych świeckich i osób duchownych, dla ludzi dobrej woli, którzy pragną budować cywilizację i kulturę życia i miłości”.
Patronka poza granicami Polski
Jak już było wcześniej wspomniane, kult św. Jadwigi szybko przekroczył granice Polski. Święta doczekała się nawet w stanie Teksas (USA) miejscowości nazywanej przez jakiś czas od jej imienia „Jadwigowo”, obecnie St. Hedwig (Święta Jadwiga). To jedna z polskich osad powstałych w Teksasie w drugiej połowie XIX stulecia w wyniku emigracji zarobkowej za chlebem.
Migranci pochodzili z Opolszczyzny, głównie z okolic Toszka, Olesna i Strzelec Opolskich.
O żywotności świadectwa omawianej Świętej świadczą nowo powstałe kościoły dedykowane św. Jadwidze i prośby o jej relikwie kierowane do kustoszy sanktuarium w Trzebnicy.
W ostatnich latach relikwie zostały przekazane do przedstawicieli Kościoła w następujących krajach: w Austrii, Czechach, Niemczech, Danii, we Włoszech, na Ukrainie, w Izraelu, Tanzanii, na Komorach, w Rosji, na Filipinach, w USA, Boliwii, Brazylii, Panamie i Wenezueli.
Znalazły one miejsce kultu m.in. w katedrze w Concepción (Brazylia) i Irkucku (Rosja), w kaplicy duszpasterstwa ludzi morza pod wezwaniem św. Jadwigi w Santos (Brazylia), parafii św. Jadwigi Śląskiej w Panamie, Kurytybie w Brazylii i Cabudare w Wenezueli, w kaplicy domu starców w Heidelbergu (Niemcy), kaplicy boromeuszek w Irkucku (Rosja) i sióstr franciszkanek z Manili (Filipiny).
Jednym z wyrazów promieniowania kultu św. Jadwigi jest jej sanktuarium w Sorocaba (São Paulo) w Brazylii, oficjalnie zatwierdzone w 1997 r.
Na podstawie korespondencji można powiedzieć, że w krajach Ameryki Południowej jest ona czczona jako patronka ludzi najuboższych. Jak podały media w 2011 r., św. Jadwiga jest obecnie jedną z najpopularniejszych świętych w Portugalii, gdzie jest patronką osób zadłużonych i ubogich. Niektórzy wiążą to z kryzysem gospodarczym w tym kraju.
