ROŚLINY BIBLIJNE
Szałwia lekarska
Szałwia lekarska Salvia officinalis przybyła do nas z basenu Morza Śródziemnego,
gdzie rośnie również na obszarach obecnej Palestyny i Izraela.
To roślina, o której w Biblii wspomina się jako o dodatku do kadzidła,
czyli cennych wonności.
Trzej Królowie przynieśli Jezusowi złoto, kadzidło i mirrę.
PRZEMYSŁAW BĄBELEWSKI
Wrocław
Szałwia lekarska
ARCHIWUM AUTORA
Uprawiana była już od starożytności, dla użytku kuchennego i lekarskiego. W Polsce uprawiana jest jako bylina – na stanowiskach naturalnych jest krzewem, ale z uwag na łagodne zimy w Polsce roślina jest półkrzewem, czyli dolne odcinki pędów bardzo dobrze drewnieją, zaś górne mogą przemarznąć nawet podczas łagodnej zimy, ponieważ roślina rośnie i kwitnie do późnej jesieni, a jej pędy nie zdążą zdrewnieć. Dorasta do wysokości 50 cm i ma charakterystyczny kępiasty pokrój. W całości roślina jest szarozielona, ponieważ jej pędy i liście pokryte są intensywnie szarymi włoskami, które chronią ją przed intensywnym słońcem i brakiem wody latem. Roślina wydziela bardzo przyjemny intensywny zapach dzięki gruczołkom z olejkiem eterycznym, które praktycznie ją pokrywają. Bardzo charakterystyczne są czterograniaste łodygi, na których osadzone są łopatkowate, sztywne, wąskie i ogonkowe liście, a z kątów ich pachwin wyrastają kolejne drobniejsze listki. Szałwia tworzy gęste rośliny, u których zewnętrzne pędy pokładają się na powierzchni gleby. Od czerwca rośliny zaczynają kwitnąć, tworząc wyprostowane pędy przypominające wiechę o kilkukwiatowych wierzchotkach. Kwiaty mają kolor niebieskofioletowy lub niebieski, czasami białe lub różowy w zależności od odmiany.
W ogrodzie szałwia powinna być posadzona na stanowisku słonecznym, na glebie suchej i piaszczystej, kamienistej, ale lubi praktycznie każdą z wyjątkiem mokrej i ciężkiej. Gleby ciężkie dobrze jest rozluźnić przez dodanie piasku lub drobnego żwiru.
Najlepiej posadzić ją na rabacie z innymi ziołami jak tymianek, czy oregano, ponieważ one naturalnie rosną i występują razem z szałwią. Jest doskonałym uzupełnieniem rabat bylinowych i kwiatowych, może być sadzona w ogrodach skalnych, murawach kwiatowych oraz w pojemnikach, donicach i skrzyniach balkonowych. Tu koniecznie pamiętajmy, by donicę zabezpieczyć przed przemarznięciem oraz podlewać rośliny również zimą, ponieważ są zielone i transpirują również zima.
W kuchni szałwia doskonale poprawia smak potraw, ma wszechstronne zastosowanie w formie świeżej i suszonej. Liście są cenną przyprawą do mięs, szczególnie duszonych, doskonale komponuje się różnych sałatkach, surówkach, a świeże liście mogą być dodawane do drinków i deserów. Ma również cenne właściwości lecznicze, ponieważ w jej liściach są bardzo ważne dla naszego zdrowia olejek eteryczny, którego głównym składnikami są tujon, cyneol, kamfora, bornel i pinen. Ponadto zawiera taniny i flawonoidy. Roślina jest również źródłem garbników i goryczy, kwasów organicznych, karotenu i związków żywicowych, a także witamin (A i C oraz z grupy B) i minerałów (wapń, magnez, potas, sód, cynk, żelazo). Herbatki z szałwii działają pobudzająco na organizm do produkcji soków trawiennych, a płukanie ust szałwiowym naparem działa antyseptycznie, likwidując afty i pleśniawki. Zawarte związki mineralne mają silne właściwości odżywcze, a witaminy i fitohormony zwalczają stres oksydacyjny, opóźniają starzenie się skóry i powstawanie zmarszczek.
