SKARBY OSTROWA TUMSKIEGO
Most Tumski we Wrocławiu
W 1976 r. Most Tumski wpisano do rejestru zabytków miasta Wrocławia ze względu na
oryginalność rozwiązania, a także duże walory artystyczne i estetyczne.
Jest on ciekawym przykładem budownictwa inżynieryjnego. Zastąpił drewnianą
przeprawę istniejącą tu od XII w. Łączył niegdyś dwie wyspy.
Od lat inspiruje malarzy, grafików i poetów.
S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE
Wrocław
Konstrukcja mostu wspiera się na dwóch przyczółkach i filarze w nurcie rzeki.
Widok z Wyspy Piasek od strony dolnej wody. W tle zabudowa Ostrowa Tumskiego
ZDJĘCIA S. FELICYTA SZEWCZYK CSSE
Od wieków przy wytyczaniu traktów ludzie napotykali rozmaite przeszkody naturalne. Mosty stanowią nieodzowny element systemu komunikacji. Sieć dróg poprowadzona ponad rzekami i dolinami znacznie ułatwia człowiekowi dotarcie do upragnionego celu. Przez Wrocław płynie sześć rzek, miasto ma ponad 130 mostów i kładek, swoim terytorium obejmuje 25 wysp.
Pons Cathedralis
Most Tumski jest jedną z najstarszych przepraw we Wrocławiu. Łączy miasto z Ostrowem Tumskim przez Odrę Północną. Wzmiankowany w XII w., Pons Cathedralis (Most Katedralny) znajdował się blisko głównego szlaku wiodącego z południa na północ i był niezastąpiony podczas budowy romańskiej katedry, którą rozpoczął w 1158 r. biskup Walter (biskup wrocławski od roku 1149 do śmierci w 1169), a zakończył 20 lat później biskup Żyrosław II (biskup wrocławski w latach 1170–1198). W tym czasie wytyczono też główny trakt Ostrowa Tumskiego – ulicę Katedralną.
Brama Portalowa wznosi się nad filarem w nurcie rzeki
Enklawa
Od drugiej połowy XIV w. aż do sekularyzacji w 1810 r. na moście przebiegała granica. Ostrów Tumski był wówczas autonomicznym terytorium pod całkowitym zarządem Kościoła.
Będąc geograficznie wyspą, stanowił swoistą enklawę. Koszty związane z utrzymaniem mostu były pokrywane przez biskupa i kapituły: katedralną i świętokrzyską. Most był wielokrotnie niszczony i odbudowywany, a ryciny i źródła pisane od XVI do pocz. XIX w. dokumentują przemiany drewnianej konstrukcji ze zwodzonym przęsłem.
Kamień i stal – most, który Odrą przypłynął
W latach 1888–1892 wzniesiono nowy dwuprzęsłowy most ze stałym pomostem. Stalową konstrukcję przygotowano w hucie Piła (Pielahütte) w Rudzińcu koło Gliwic. Przetransportowano ją drogą wodną. Konstrukcję montował Zakład G. Ruffera we Wrocławiu.
Stalowa nitowana konstrukcja została posadowiona na dwóch kamiennych przyczółkach, na brzegach Wyspy Piasek i Ostrowa Tumskiego oraz na filarze w nurcie rzeki. To nad nim wznosi się brama portalowa, będąca elementem stabilizującym i wieńczącym konstrukcję.
Asymetria wynikająca ze skośnego usytuowania pomostu nad poszerzającym się korytem rzeki nadaje obiektowi oryginalny, malowniczy charakter.
Patronowie
W 1893 r. na zachodnim przyczółku, po obu stronach podjazdu ustawiono kamienne rzeźby dłuta Gustawa Grunenberga. Od strony południowej znajdujemy figurę św. Jana Chrzciciela, patrona Archidiecezji, z muszlą chrzcielną w dłoni i Barankiem Bożym na księdze. Od strony północnej stoi figura św. Jadwigi, patronki Śląska, odzianej w książęcy strój, z miniaturą kościoła w prawej dłoni.
Zachodni przyczółek zdobią rzeźby.
Po lewej figura św. Jadwigi, patronki Śląska,
z prawej figura św. Jana Chrzciciela, patrona Archidiecezji
Nowa tradycja?
Od pewnego czasu na słupkach, prętach i poręczach bariery zaczęły masowo pojawiać się kłódki różnej wielkości i kształtu. Mają symbolizować trwałość związku kochających się ludzi, a wrzucony do wody komplet kluczy – decyzję wspólnej drogi. Jednak w praktyce te coraz liczniejsze wiszące kłódki zakłócają komunikację na chodnikach i estetykę wyglądu. Czy dziś już nie wystarcza znak, jakim jest prosta obrączka czy pierścionek?
Pragnienie zmiany
Warto przypomnieć, że sam most symbolizuje zmianę albo pragnienie zmiany. Może oznaczać przejście z jednego stanu w drugi na rozmaitych poziomach, w różnych okresach i fazach życia. Przeprawa na drugi brzeg symbolizuje także kres ziemskiej pielgrzymki – śmierć, która sprawia, że nasze życie zmienia się, ale się nie kończy.
