(Nie)wdzięczne słowa natchnione

I choć wymaga to nie lada odwagi, spotka się z zapowiadaną przez autorów natchnionych nagrodą. Ale nie ona powinna być motywacją, lecz to, że „On [Bóg] jest dobry dla niewdzięcznych i złych” (Łk 6, 35).
Wdzięczny, czyli eucharistos
Choć eucharistos brzmi niezwykle znajomo, nie koncentrujmy się na jego sakramentalnej wymowie. Sam bowiem przymiotnik składa się z pochodnej wspomnianej już wcześniej charis oraz poprzedzającego ją przysłówka „eu-”. Ta mała cząstka jest o tyle niezwykła, że dodana przed słowo przydaje mu semantycznie dobroci. Dzieje się tak w wielu znanych nam słowach, jak: „eufemizm” (dobre, czyli łagodniejsze określenie), „euforia” (bycie niesionym przez dobro lub roznoszenie go), „eufonia” (dobre brzmienie) czy „ewangelia” (dobra wieść). Choć i językowo człowiek potrafi być przekorny, przyklejając eu- do pojęć moralnie wątpliwych, pokroju „eutanazji” czy „eugeniki”. Niemniej, dobroć eu- jest niekwestionowalna. Kim jest zatem biblijny eucharistos? Autorzy natchnieni niewiele zdradzają, ponieważ posłużyli się tym przymiotnikiem jedynie dwukrotnie, raz w Księdze Przysłów (Prz 11, 16), skąd dowiadujemy się, że nie tyle wdzięk, jak chcą tego tłumacze, ile wdzięczność żony przydaje mężowi chwały; i drugi raz w Liście do Kolosan (Kol 3, 15) w formie wezwania „I stawajcie się wdzięczni” (tłum. ARK). Na podstawie tych dwóch można wnioskować, że o ile niewdzięczność skłonna jest do pogrążania bliźnich, nawet dobroczyńców, o tyle wdzięczność jednych podnosi drugich. Wdzięczny, jako literalnie obdarzony „dobrem łaski” (eu-charistos), musi być jednak uważny, by się nie zatracić. Dlatego apostoł Paweł nie wyraził się: „bądźcie wdzięczni”, ale podkreślił, że bycie wdzięcznym jest wysiłkiem stale podejmowanym – procesem, a nie aktem (pomimo zakorzenionego w języku polskim frazeologizmu „akt wdzięczności”).
Liczebnie przymiotnikowa biblijna niewdzięczność (obecna 5 razy) dominuje nad wdzięcznością (odnotowaną 2 razy). Przeważa ona również historycznie, ale i tu tylko liczbą czynów niewdzięcznych. Co mam na myśli? To, że kłam wspomnianym proporcjom zadaje na szczęście teologia. Acharistos nie może bowiem oprzeć się temu, którego mienimy eucharistos. Jednak sama acharistia (niepoświadczona w Biblii), czyli niewdzięczność, nie zdoła nigdy przeważyć rzeczywistości, którą zwiemy eucharistia (19 razy), nie tylko w jej formie nowotestamentowej. I nie mam tu na myśli wyłącznie jej doskonałego, sakramentalnego wymiaru (któż by zresztą pomyślał, że wdzięczność urośnie do takiej rangi i formy!), ale i ten duchowy – pod warunkiem że powodowany przez Ducha – fakt współpracy z łaską dla dobra. Bycie wdzięcznym dla chrześcijanina jest nie tylko zwykłym aktem woli, który nakazuje za dobro dziękować i odpłacać dobrem, lecz także widocznym owocem chrześcijańskiego życia, zewnętrznym znakiem wewnętrznego wzrostu. Dlatego naturalnym chrześcijańskim odruchem powinno być stałe dziękowanie, które wyraża grecki czasownik „eucharisteō”, zapisany na kartach Biblii greckiej niezwykle symboliczne 44 razy.