Pontyfikat papieża Franciszka – Kościół bliski człowiekowi

Pontyfikat papieża Franciszka, trwający od 13 marca 2013 roku do 21 kwietnia 2025 roku, zapisał się w historii Kościoła jako czas intensywnych poszukiwań, głębokiej refleksji i powrotu do ewangelicznego ducha bliskości, ubóstwa i miłosierdzia. Był to pontyfikat pełen znaków proroczych, podejmujący trudne wyzwania współczesności i przypominający, że Kościół ma być „szpitalem polowym”, otwartym na wszystkich – zwłaszcza na tych, którzy cierpią, są odrzuceni lub zagubieni.

Wymowny początek

Już samo przyjęcie imienia Franciszek – pierwsze takie w historii papiestwa – zapowiadało kierunek, w jakim podąży nowy papież. Odwołanie do św. Franciszka z Asyżu to nie tylko wyraz umiłowania prostoty i pokoju, ale też deklaracja troski o stworzenie, ubogich i pokój w świecie. Papież szybko zdobył serca wiernych swoją autentycznością, prostym stylem życia i odwagą w podejmowaniu tematów trudnych.

Kultura spotkania

Jednym z głównych motywów nauczania Franciszka była kultura spotkania. Wielokrotnie nawoływał do wyjścia poza schematy, ideologie i podziały, aby naprawdę wsłuchać się w drugiego człowieka. Papież Franciszek stawiał akcent na miłosierdzie jako fundamentalne doświadczenie chrześcijaństwa, czego kulminacją był Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia w 2016 roku.

Ekologia integralna

Nie mniej istotna była jego troska o sprawy społeczne i ekologiczne. Encyklika Laudato si’ to jedno z najważniejszych współczesnych dokumentów społecznych Kościoła, wzywające do integralnej ekologii, czyli troski o środowisko naturalne w kontekście sprawiedliwości społecznej i solidarności z ubogimi. Kolejna encyklika – Fratelli tutti – rozwijała wizję braterstwa i dialogu w świecie podzielonym konfliktami, nacjonalizmami i obojętnością.

Synodalność

Franciszek podejmował również odważne kroki wewnątrz Kościoła. Proces synodalny rozpoczęty w 2021 roku był wyrazem jego przekonania, że Kościół powinien być wspólnotą słuchającą, w której każdy ma głos: biskupi, księża, świeccy, kobiety i młodzież. Choć budziło to kontrowersje, szczególnie w bardziej tradycyjnych kręgach, papież nie ustawał w przekonaniu, że Duch Święty działa poprzez słuchanie i rozeznanie.

Wołanie o pokój

Nie można pominąć jego działań na rzecz pokoju i jedności. Franciszek odbył wiele pielgrzymek do krajów ogarniętych konfliktem, takich jak Irak czy Sudan Południowy, spotykał się z przywódcami religijnymi różnych wyznań, m.in. z patriarchą Cyrylem i wielkim imamem Al-Azharu. Wzywał do budowania mostów, nie murów.

Kurialne zmagania

Pontyfikat papieża Franciszka to także czas reformy Kurii Rzymskiej, podjęcia walki z nadużyciami seksualnymi w Kościele oraz promowania przejrzystości i odpowiedzialności. Nie były to łatwe zadania, ale Franciszek mierzył się z nimi z wytrwałością i pokorą.

Choć jego pontyfikat budził i nadal budzi silne emocje, nie sposób zaprzeczyć, że był to czas, w którym Kościół katolicki starał się odnowić swoje oblicze: mniej instytucjonalne, bardziej ewangeliczne. Papież Franciszek przypomniał światu, że Chrystus nie przyszedł po to, by sądzić, lecz by zbawić – i że Kościół powinien być narzędziem tej zbawczej miłości.

Niezależnie od tego, jak historia oceni jego decyzje, jedno jest pewne: pontyfikat papieża Franciszka pozostawił głęboki ślad – nie tylko w strukturze Kościoła, ale przede wszystkim w sercach ludzi.

WOJCIECH IWANOWSKI/AI