Tradycja ogłoszona dźwiękiem baraniego rogu
Rok Jubileuszowy tworzy okazję do przebaczenia win,
odkrywania powszechnego pokoju, sprawiedliwości i solidarności wśród narodów.
KS. SZYMON KOCEMBA
Wrocław

Papież Franciszek podczas Światowych Dni Młodzieży
w Lizbonie, 2023 r.
KONFERENCJA EPISKOPATU HISZPANII/FLICKR
Rok jubileuszowy to przeżywanie w Kościele powszechnym wyjątkowo ważnego wydarzenia, podczas którego wierni są zaproszeni do pogłębienia swojej osobistej relacji z Bogiem. Jest to czas szczególnej łaski. Etymologicznie słowo „jubileusz” wywodzi się od nazwy instrumentu – rogu baraniego (hebr. jôbēl) – którym ogłaszano początek tego święta. Rozbrzmiewał on w Starym Przymierzu, aby oznajmić Dzień Przebłagania (Jom Kippur). Źródła przeżywania roku jubileuszowego odnajdujemy w Piśmie Świętym: w księgach Kapłańskiej i Powtórzonego Prawa. Był to rok dodatkowy po cyklu siedmiu pełnych lat szabatowych, przypadających co siedem lat (por. Kpł 25, 8-13). Bóg nakazywał, aby każdy pięćdziesiąty rok był czasem darowania długów, uwolnienia niewolników i przywrócenia ziem jej pierwotnym właścicielom. Ten wyjątkowy czas miał stanowić możliwość przywrócenia prawidłowej relacji z Wszechmogącym, z drugim człowiekiem i z całym stworzeniem. Akcentowano wówczas znaczenie miłosierdzia Bożego, równość wszystkich ludzi oraz solidarność społeczną.
Jubileusz w chrześcijaństwie
Uroczyste celebrowanie roku jubileuszowego zaczęło nabierać coraz większego znaczenia w chrześcijaństwie na przełomie XII i XIII w. Papież Bonifacy VIII zadecydował, aby ustanowić Rok Jubileuszowy w Rzymie – nazwał go „Rokiem Świętym”. Pierwszy raz odbył się on w 1300 r. Wierni otrzymali wtedy możliwość uzyskania odpustu zupełnego za pielgrzymkę do Rzymu i udział w nabożeństwach celebrowanych w bazylikach. Wówczas zapoczątkowano tradycję, aby taki rok przeżywać w Kościele – na wzór Starego Testamentu – co pięćdziesiąt lat. Warto zaznaczyć, że okres jego występowania zmieniał się w historii. Od XV w. zaczęto organizować jubileusze co dwadzieścia pięć lat. Dzięki temu wierni mogli częściej korzystać z ogłoszonego uroczyście czasu łaski.
Czym jest ta łaska? W liście do Tytusa (2, 11) jest napisane: „Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom”. Największą łaską Boga jest wcielenie i to stanowi najgłębszą istotę roku jubileuszowego, w którym wierni świętują, przeżywają, pogłębiają i upamiętniają misterium zbawienia. Ponadto papieże wprowadzili możliwość ogłaszania nadzwyczajnych jubileuszów w szczególnych okolicznościach. Dla przykładu w 1933 r. Pius XI upamiętnił rocznicę odkupienia, a w 2015 r. papież Franciszek ogłosił Rok Miłosierdzia. Ich celem było podkreślenie znaczenia i rangi wydarzeń z historii zbawienia.
Bulla
W związku z tradycją każdy jubileusz jest ogłaszany przez opublikowanie stosownej bulli. To urzędowy dokument, zasadniczo w języku łacińskim, z pieczęcią papieską, której kształt nadaje nazwę samemu dokumentowi. Każda bulla jest identyfikowana przez jej pierwsze słowa. W Rzymie, u św. Jana na Lateranie, 9 maja 2024 r. papież Franciszek ogłosił bullę Spes non confundit, co oznacza: „Nadzieja zawieść nie może” (Rz 5, 5). Ojciec Święty podkreśla, że nadzieja jest głównym przesłaniem zbliżającego się Jubileuszu, który zgodnie z tradycją papież ogłasza co dwadzieścia pięć lat. Franciszek pragnie, aby wierni pielgrzymujący do Rzymu odnowili swoją wiarę, aby ci, którzy doświadczają zniechęcenia i sceptycyzmu, przeszli do nadziei na lepsze jutro, które daje Bóg.
Symbolika i teologia Jubileuszu 2025
Szczególne znaczenie miały obchody Wielkiego Jubileuszu, który był przeżywany w 2000 r. i który wprowadził Kościół w nowe tysiąclecie. Świętemu Janowi Pawłowi II bardzo zależało, aby wszyscy chrześcijanie wspólnie celebrowali dwa tysiące lat od narodzin Jezusa Chrystusa. W tym kontekście papież Franciszek wzywa lud chrześcijański do świętowania Roku Świętego w całym jego duszpasterskim bogactwie.
W ostatnim czasie wiele krajów dotknął kryzys pandemii, która spowodowała, że ludzie musieli zmagać się ze stratą bliskich, osamotnieniem i niepewnością dotyczącą jutra. Ten czas należy już do przeszłości, dlatego musimy podtrzymać płomień nadziei i dążyć do odzyskania pełni sił oraz odwagi do patrzenia w przyszłość. Jak zauważa Ojciec Święty, nadchodzący Jubileusz będzie mógł przyczynić się do przywrócenia nadziei i ufności jako znaku odrodzenia. Z tego powodu na obchody Roku Świętego zostało wybrane motto: „Pielgrzymi nadziei”. Ma ono podkreślić znaczenie nadziei jako jednej z trzech cnót teologicznych, obok wiary i miłości. Odrodzenie będzie możliwe, jeśli odkryjemy powszechne braterstwo i nie będziemy przymykać oczu na skrajne ubóstwo. Wiąże się to istotnie z wezwaniem Franciszka do wysłuchania ubogich i uchodźców. Motto ma na celu ożywienie nadziei w świecie pełnym niepewności, nieporozumień oraz wyzwań społecznych i ekologicznych. Każdy jest zaproszony do wyruszenia w duchową podróż, która odnowi jego relację z Bogiem i pomoże odkryć sens chrześcijańskiej nadziei.
Papież Franciszek zachęca, aby duchowy wymiar nawrócenia w Roku Świętym uwzględnił także fundamentalne aspekty życia społecznego, tak abyśmy wspólnie budowali powszechne braterstwo między ludźmi. Wszyscy jesteśmy mieszkańcami jednej ziemi, którą dał nam Pan, abyśmy ją uprawiali i jej strzegli (por. Rdz 2, 15). Mamy zatem troszczyć się o nasz wspólny dom, co ma wypływać z kontemplacji piękna stworzenia. Coraz więcej młodych uznaje, że troska o naturę i planetę stanowi ważny element wiary i posłuszeństwa woli Stwórcy. Świętowanie Roku Jubileuszowego ma wzmocnić poczucie wspólnej drogi Kościoła, tak aby stał się on widzialnym znakiem i narzędziem jedności harmonii w różnorodności. Pasterze Kościoła mają pomóc na nowo odkryć powszechne powołanie do odpowiedzialnego uczestnictwa, z docenieniem roli charyzmatów i posług udzielanych przez Ducha Świętego na rzecz budowania jedności Kościoła.
Praktyki duchowe w Roku Jubileuszowym
Rok Święty inspiruje wiernych i jednocześnie stwarza okazję do szczególnego zaangażowania duchowego. W tym świętym czasie wierni są zapraszani do odbycia pielgrzymki do Wiecznego Miasta, gdzie mogą odwiedzać bazyliki papieskie i inne miejsca święte. Kościół z jeszcze większym entuzjazmem zaleca podejmowanie praktyk duchowych: spowiedzi, pogłębienia modlitwy, uczestnictwa we Mszy św. oraz uczynków miłosierdzia. Każdy wierny podczas pobytu w Rzymie powinien przejść przez drzwi święte, które są otwierane tylko podczas jubileuszów, a ich przekroczenie symbolizuje przejście do nowego życia i doświadczenie miłosierdzia Bożego.
Znaczenie dla współczesnego świata
Rok Jubileuszowy 2025 jest nie tylko wydarzeniem religijnym. Jego przeżywanie tworzy także okazję do przebaczenia win, odkrywania powszechnego pokoju, sprawiedliwości i solidarności wśród narodów. Papież Franciszek szczególnie akcentuje rolę i potrzebę pokoju we współczesnym świecie i zachęca rządzących państwami do podjęcia negocjacji. Kolejnym wyzwaniem jest dramatyczny spadek liczby narodzin, stąd zachęta do otwartości na życie. Ojciec Święty przypomina narodom, że łaska Roku Świętego ogarnia również więźniów, którym powinna zostać udzielona amnestia. Sam zapowiedział, że osobiście otworzy drzwi święte w jednym z więzień. Apeluje o otoczenie troską ubogich i młodzieży oraz podkreśla potrzebę otwarcia na migrantów. Ponieważ ziemia należy do wszystkich ludzi, Papież zachęca do umorzenia długów krajów najbiedniejszych. Wszystkie Kościoły są także zaproszone do podjęcia działań na rzecz jedności. Franciszek apeluje do chrześcijan Wschodu i Zachodu o ustalenie wspólnej daty celebracji Wielkanocy.