Odwagi można się nauczyć
U progu wakacji rodzice planują letni wypoczynek swoich dzieci. Jedną z godnych
uwagi opcji jest obóz harcerski. A harcerstwo – co istotne – to propozycja nie tylko na
wakacje.
MARIA WANKE-JERIE
Wrocław
Wielkie Harce Majowe Skautów Europy zgromadziły
blisko tysiąc harcerek z całej Polski. Łozisko, 2 V 2024 r.
MACIEJ RAJFUR/FOTO GOŚĆ
Harcerstwo pozwala zdobyć różne umiejętności i kompetencje, uczy dyscypliny, odpowiedzialności, pracy w zespole, wpaja patriotyzm, ale co najważniejsze, kształtuje charakter dziecka, w tym przede wszystkim odwagę. Odwaga to cnota, którą szczególnie cenimy, a ludzi odważnych podziwiamy. „Sukces nigdy nie jest ostateczny. Porażka nigdy nie jest totalna. Liczy się tylko odwaga” – ta sentencja autorstwa Winstona Churchilla, męża stanu, stratega, dwukrotnego premiera Zjednoczonego Królestwa, oddaje to, co w życiu ważne.
Odwaga to postawa wobec niebezpieczeństwa, umiejętność podejmowania ryzyka i pokonania lęku przed zagrożeniem, agresją czy bólem. Kojarzy nam się z postawami ludzi niezłomnych, którzy poddawani torturom, nie wydawali oprawcom swoich towarzyszy czy to na Pawiaku, czy w komunistycznych katowniach. Niemałej odwagi potrzeba też w niektórych sytuacjach w czasie pokoju, gdy na przykład trzeba rzucić się do wody na ratunek tonącemu czy wyprowadzić uwięzionych w pożarze. To oczywiście sytuacje ekstremalne.
Odwagi, takiej zwykłej, codziennej wymaga także przyjęcie na siebie trudnych obowiązków czy odpowiedzialności. Wiele musieli jej przejawić moi znajomi, którzy adoptowali niemowlę, dziecko z zespołem Downa. Odwiedziłam ich tego lata, ich córka ma już 20 lat i daje swoim adopcyjnym rodzicom wiele radości i… szczęścia. Ale jej wychowanie, rehabilitacja i kształcenie wiązały się z poświęceniami i wyrzeczeniami, a decyzja o adopcji – z odwagą.
Wierność także wymaga odwagi. Wierność zasadom, własnym poglądom, przysiędze małżeńskiej, zwłaszcza gdy w związku pojawiają się problemy. Odwagi potrzeba niekiedy, by zwyczajnie być lojalnym, zwłaszcza gdy zmienia się koniunktura czy bezpośredni przełożony. Rezygnacja z jakiegokolwiek dobra w imię wyższych celów jest niemożliwa bez odwagi. „Każda cnota bez odwagi jest tkliwa i bierna” – twierdził ks. Jan Twardowski.
Życie w dużej mierze polega na pokonywaniu różnego rodzaju lęków. Odwaga jest potrzebna, by zmienić pracę, przenieść się do nowego miejsca zamieszkania, rozpocząć działalność gospodarczą, a nawet wystąpić publicznie.
Szczególnym rodzajem owej cnoty jest odwaga cywilna. Polega ona na obronie swoich racji bez względu na opinie otoczenia, a także na przyznaniu się do błędu. Taka odwaga kosztuje, a często gorszy od wymiernych konsekwencji jest środowiskowy ostracyzm.
Ludzi wybitnych – uczonych, myślicieli, publicystów – też wyróżnia odwaga, a właściwie szczególny jej rodzaj: odwaga intelektualna. Nie byłoby odkryć naukowych, zwłaszcza tych przełomowych, bez odwagi myślenia, czyli pójścia ścieżkami, którymi nikt do tej pory nie podążał.
Czy można odwagę kształtować w procesie wychowania? Oczywiście, że tak. Nikt nie rodzi się tchórzem albo bohaterem, takim staje się w procesie wychowania. Dlatego polecam harcerstwo.
