Czułe słówka, czyli o języku miłości

Omiłości można mówić i pisać na wiele sposobów. Polska leksyka daje nam pod tym względem bardzo dużo możliwości. Można na przykład się w kimś zakochać, miłować go, uwielbiać, wielbić, można za kimś przepadać, szaleć za nim i na jego punkcie, świata poza nim nie widzieć, ubóstwiać go, uwielbiać, wpatrywać się w niego jak w obrazek, można też się w kimś zabujać, czuć do niego miętę, stracić dla niego głowę, mieć do niego słabość, oddać mu serce, wzdychać do niego, ale i się zadurzyć.
Kochać, miłować, lubić…
Słownikowa definicja miłości z XV wieku, tak jak i dziś, to ‘głębokie uczucie do drugiej osoby’. W nieco wcześniejszych pismach religijnych słowo „miłość” kojarzone jest z ‘miłosierdziem’, ‘łaską’ i ‘litością’. Miłość z doby średniopolskiej to uczucie głębokiego przywiązania i troski, uczynność, oddanie i zgoda. Niektórzy badacze dodają jeszcze aspekt prasłowiańskiej formy – *milostь od czasownika „mijać”. Osobę miłą można więc minąć spokojnie, nie dobywając broni. Inni wskazują na połączenie wyrazów „miły” i „mir”, czyli pokój, podkreślając motyw uczuciowego pojednania.
„Kochać” jest dziś neutralną formą oznaczającą ‘darzyć kogoś miłością’, choć etymologicznie pochodzi od prasłowiańskiego *kosati, tłumaczonego jako ‘lekki dotyk’, ‘głaskanie’. Wyraz „kochać” można więc utożsamiać zarówno ze sprawianiem przyjemności, pieszczotą, jak i pielęgnowaniem. W dzisiejszym znaczeniu słowo to pojawiło się w języku polskim w XVII wieku wraz z rozkwitem w literaturze tematyki miłosnej.
Historycznie, chociaż nie semantycznie, większy związek z miłością od kochania mają słowa „lubić” – ‘uważać coś za miłe, przyjemne, kogoś za coś miłego’ – oraz „luby” – ‘ukochana osoba’. Na tej podstawie wyróżniamy całą paletę określeń typu: „oblubieniec”, „ulubiony”, „polubić”, „polubowny”, „lubować się”, a także „lubieżny” w znaczeniu ‘wywołujący przyjemne wrażenie’, ‘miły’, ‘ładny’, ‘piękny’. Natomiast słowo „miłować” wskazuje głównie na kontekst bibllijny jako ‘czcić’, ‘szanować’, ‘okazywać dobroć’, ‘poświęcać się’.
Do nazywania tego, co dziś określamy jako miłość, na przestrzeni wieków używano wielu słów o odmiennej etymologii. Pojęcie miłości połączyło ze sobą różne gniazda słowotwórcze, oparte na rdzeniach -koch, -mił i – lub, stąd do bliskiej sercu osoby możemy powiedzieć na wiele sposobów: „mój miły”, „luby”, „kochany”.
Mów do mnie czule
Gary Chapman, amerykański psychoterapeuta, a zarazem antropolog i lingwista, wyróżnił aż pięć języków miłości. Poza czasem, który spędzamy z ukochaną osobą, obdarowywaniem i przyjmowaniem podarunków, gotowością niesienia pomocy oraz dotykiem i przytulaniem, na pierwszym miejscu wymienił wyrażenia afirmatywne, czyli czułe słówka. To dobre, wspierające słowa, które kierujemy do drugiej osoby, chcąc okazać miłość i podziw, uprzejmość i pokorę.