Kopernik, jakiego nie znamy

Dobiega końca ustanowiony przez Senat RP Rok Mikołaja Kopernika, powiązany z 550. rocznicą urodzin i 480. rocznicą śmierci uczonego. Był nie tylko astronomem, ale astrologiem, kartografem, prawnikiem, urzędnikiem, dyplomatą, lekarzem, kanonikiem, matematykiem, fizykiem, filozofem i ekonomistą, zajmował się też strategią wojskową… Wszechstronność na miarę renesansu. Wyprzedził swój czas.
Pochodził z Torunia i sam siebie określał synem ziemi toruńskiej, nie utożsamiając się z żadną narodowością we współczesnym jej rozumieniu. Posługiwał się językiem niemieckim i łaciną, znał także grekę. Ale był też przez całe życie wiernym poddanym kolejnych królów polskich z dynastii Jagiellonów i – jak pisał – „nie ma obowiązków większych nad obowiązek względem Ojczyzny, dla której nawet życie należy poświęcić”.
W wieku 18 lat rozpoczął studia w Akademii Krakowskiej, gdzie pobierał nauki z astronomii, matematyki i medycyny. Jego pobyt w Krakowie przypadł na okres świetności krakowskiej szkoły astronomiczno-matematycznej, zdobywał więc wiedzę od najwybitniejszych profesorów. To tam prawdopodobnie otrzymał niższe święcenia, uprawniające go do pełnienia określonych funkcji w Kościele, ale wbrew obiegowym opiniom, które spowodowane były błędnym odczytaniem XV-wiecznych dokumentów, nie został wyświęcony na kapłana. Na uniwersytecie w Bolonii podjął studia prawnicze, które kontynuował w Padwie, uzyskując w 1503 roku tytuł doktora prawa kanonicznego. Równolegle studiował tam medycynę, nabywając uprawnienia do wykonywania zawodu lekarza, oraz filologię grecką.
Prawnik, astronom, człowiek renesansu
– To najsłynniejszy prawnik na świecie – podkreśla ks. prof. Franciszek Longchamps de Bérier. – Mikołaj Kopernik miał tyko jeden dyplom doktora prawa kanonicznego. Całe życie pracował jako kanonik warmiński i utrzymywał się z tego. Ostatnio udało się odnaleźć jego poradę prawną, której udzielił w 1534 roku, a została ona opublikowana w 2006 roku – dodaje znany specjalista z prawa rzymskiego.
Ponadczasową sławę przyniosło Kopernikowi dzieło O obrotach sfer niebieskich, które ukazało się drukiem w Norymberdze w 1543 roku. Burzyło ono ówczesną wizję kosmosu, wywołało rewolucję naukową, największą od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim. „Wstrzymał Słońce, ruszył ziemię, polskie go wydało plemię” – brzmi znana rymowanka autorstwa XIX-wiecznego lwowskiego dramatopisarza Jana Nepomucena Kamińskiego, powtarzana uczniom w szkole.