Bł. Karolina Kózkówna

Szesnastoletnia Karolina Kózkówna była jedną z wielu ofiar wojennego zdziczenia. Jej wyjątkowość pokazała nie tylko heroiczna obrona dziewictwa, ale także świadectwo mieszkańców okolicznych wiosek: na pogrzeb Karoliny do parafii Zabawa przybyło ponad 3000 żałobników. Od tego dnia lud Boży nie miał wątpliwości – to męczennica. Niektórzy twierdzili, że widzieli snującą się po okolicy opromienioną postać zakrwawionej dziewczyny.
Urodzona 2 sierpnia 1898 r. Karolina wychowywała się w atmosferze modlitwy i pracy. Rytm dni rodziny wyznaczały harmonogram prac polowych i rok liturgiczny. Dzień rozpoczynali od śpiewania Godzinek, w południe odmawiali Anioł Pański, kończyli zaś wieczornym pacierzem. Kózkowie mieli w domu modlitewniki, czytali prasę religijną. Byli członkami kilku bractw i stowarzyszeń kościelnych, znajdowali na to czas, choć praca od świtu do nocy pochłaniała ich siły. Od rana do wieczora pracowała też Karolina – ich czwarte z jedenaściorga dzieci. Żeby pomóc finansowo rodzicom, najmowała się do pracy, ale gdy uznała, że pracowała krócej, nie brała całej dniówki – była sumienna i drobiazgowa, pracę wykonywała z wielką starannością.
W latach 1906–1912 uczęszczała do miejscowej szkoły podstawowej, którą ukończyła z wynikiem celującym. Jej nauczyciel Franciszek Stawiarz tak ją scharakteryzował: „W szkole była dobrą uczennicą, a wrodzona inteligencja, poczucie obowiązku i powaga ponad wiek wyróżniały ją spośród koleżanek. Choć z usposobienia pogodna, a nawet czasem pełna humoru, była raczej zamknięta w sobie i często w jej twarzy uderzał wyraz zastanowienia i troski”.
Pomagała biednym i chorym. Była w praktyce świecką katechetką – katechizowała nie tylko dzieci, ale też przygotowywała chorych do przyjęcia Komunii św. w domu przed przyjściem księdza z sakramentami. Choć nie studiowała teologii, jej wiedza musiała być dość kompletna, skoro kapłan zaakceptował jej pomoc w tej dziedzinie. Po śmierci dziewczyny proboszcz Zabawy, Władysław Mendrala, powtarzał, że Karolina to chłopski doktor wiary. „Nie pisała rozpraw teologicznych, ale swoim życiem pokazała, na czym polega istota chrześcijaństwa”. Pogrzeb Kózkówny odbył się 6 grudnia 1914 r. w Zabawie na cmentarzu parafialnym. 18 listopada 1917 r. dokonano ekshumacji jej zwłok oraz przełożono je do metalowej trumny i złożono w nowym grobowcu na cmentarzu kościelnym. W 1981 r. kolejny raz przeniesiono szczątki Karoliny, do sarkofagu w kruchcie kościoła, a ostatecznie 18 marca 1987 r. trumienkę z relikwiami złożono pod ołtarzem kościoła Trójcy Przenajświętszej w Zabawie.